तनहूँ जिल्ला नेपालको गण्डकी अञ्चलमा पर्ने एउटा पहाडी जिल्ला हो । दमौली बजार यसको सदरमुकाम हो ।
जिल्लाको नामाकरण
तनहुँको नाम रहनाको कारण विभिन्न विद्वानहरुले फरक-फरक पशे गरेका छन् यसको नामाकरण बारे सत्यतथ्य प्रमाण प्राप्त गर्न नसकिए पनि प्राप्त जानकारी अनुसार तनहुँको राजधानी तनहुँर वरपर ३ वटा चुचुराहरु जहाबाट तनहुँ राज्यको सुरक्षा व्यवस्था हेरिन्थ्यो सोहि ३ चुचुरालाई आधार मानेर भएर कालान्तरमा तनङ्गु र पछि तनहु हनु गएको हो ।
"वासुदेव रसानन्द" संस्कृत ग्रन्थमा तनहुको तात्पर्य "त्रितङ्गु राजधन्यो" भनेर लखेको पनि पाइन्छ । यस भेगका प्रमखु स्थानको नाउँको पछाडि "हुँ" ("काहुँ, मान्हुँ आदि) भनिने गरेकोले "तनङ्ग" मा "हुँ" थपिएर "तर्नहुङ्ग" हदै तनहुँ भएको पनि उत्तिकै पत्यारिलो दखिन्छ । प्राचीन समयमा तनहँको दुई ठाउँमा तमारे र तामिन भन्ने गाउँ थिए र ती गाउँको नाउँबाट अपभ्रश भएर पछि तनहुँ रहनकुसाथै तनहुँ राजधानी रहेको तनहुँसुरमा र दनौली माथिको मानङ्गु डाडँमा क्रमशः चिउडो सानो भएका (तनहुनु) र चिउँडो ठुलो भएका (महाहनु) श्रृषिले तपस्या गरको हुनाले आज यस रुपमा तनहुँ र मानहुँ नाम बन्न/रहन गएको भन्ने पनि किंकंबदन्ती छ
जिल्लाको ईतिहास
तनहँ जिल्लाको इतिहास हेर्दा यो जिल्ला केवल एउटा जिल्लाको नाम मात्र रहको पाइदैन । वि.स. १८४० भन्दा अगाडि यो एउटा शक्तिशाली राज्यको रुपमा रहको पाइन्छ । नेपालको एकीकरण हनुपुर्व तनहु राज्य चौबिसी राज्यमा त्रिशक्ति राज्यको रुपमा कहलिएको थियो । पृथ्वीनारायण शाहले नेपाल राज्यको एकीकरण गर्ने अभियानको क्रममा समते यो तत्कालीन राज्यलाई एकीकरण गर्न असफल भएका थिए ।
एकीकरण हुनुपूर्व तनहुँ राज्य विशाल थियो यसको व्यापकता हालको तनहुँ जिल्लाको अतिरिक्तचितवन र भारतको बिहार प्रान्तको पश्चिमी चम्पारन अन्तर्गतको रामनगर तथा बेतिया जिल्लाको भूभागमा फैलिएको पाइन्छ । पछि प्रतापसिंह शाह र राजेन्द्रलक्ष्मीको एकीकरण अभियानमा यो राज्य नेपाल अधिराज्यमा गाभिन पुग्यो ।
internet
0 comments:
Post a Comment